Lễ Tắm Phật bắt đầu có ở Ấn Độ, sau đó lan ra các quốc gia nào có Phật giáo. Ở Việt Nam, Đại Việt sử ký toàn thư chép: “ Năm Nhâm Tý (1072), vua Lý Nhân Tông ra chùa Diên Hựu (Một Cột) dự lễ tắm Phật.” Sau lễ tắm Phật, ở một số quốc gia Đông Nam Á như Thái, Lào… còn có lễ hội té (tạt) nước của dân chúng.

Tắm Phật là rót nước xuống thân hình tượng Phật lúc mới sơ sinh đi bảy bước trên hoa sen. Mỗi người tự tay rót lấy, điều này là một sự kết duyên lành với Phật khi thấy vẽ tiếp xúc với tượng ( Hóa Thân) của Ngài. Tắm Phật như vậy tạo ra phước, và người ta có thể cầu nguyện để có được những kết quả đời thường và vượt khỏi thế gian. Nước tắm Phật là nước thơm, sau đó thường dùng để uống.

Thật ra thì khi sanh ra, Đức Phật đã trong sạch, “không bị bất cứ chất dơ bẩn nào làm ô nhiễm. Như có một viên ngọc đặt trên một tấm vải mịn, viên ngọc không làm bẩn miếng vải, và miếng vải cũng không làm viên ngọc vấy bẩn. Vì sao? Vì cả hai đều trong sạch.” Cho nên việc tắm Phật chỉ là việc kết duyên với Ngài. Làm cho thân Phật sạch thật ra là để làm cho thân tâm mình sạch,
được giống như Phật. Nhân dịp Phật đản, chúng ta làm lễ tắm Phật là để tắm rửa cho thân tâm mình được thêm sạch sẽ mỗi năm.

Ở các chùa Bắc tông Đại thừa, khi làm lễ tắm Phật có đọc bài kệ, trong đó có một đoạn của Thiền sư Đại Huệ:

Ngã kim quán mộc chư Như Lai
Tịnh trí trang nghiêm công đức tụ
Ngũ trược chúng sanh linh ly cấu
Đồng chứng Như Lai tịnh Pháp thân.
Tỳ gia thành lý bất tằng sanh
Sa La thọ gian bất tằng diệt
Bất sanh bất diệt lão Cồ Đàm
Nhãn trung khán kiến trùng thiêm tiết.
Kim triêu chính thị tứ nguyệt bát
Tịnh Phạn vương cung sanh Tất Đạt
Cửu long phún thủy thiên ngoại lai
Bỗng túc liên hoa tùng địa phát

ÁN MÂU NI MÂU NI TAM MÂU NI TA BÀ HA.

Bài kệ này chỉ thẳng Pháp thân Phật, chỉ ra cái Thấy Biết của Phật. Trong Thật Tế, Phật Hóa thân lịch sử chẳng từng sanh nên cũng chẳng hề diệt, sanh mà vô sanh. Sanh trên nền tảng vô sanh nên sanh ấy cũng là vô sanh, “ bất sanh bất diệt lão Cồ Đàm”. Ở cấp độ rốt ráo này, tắm Phật là để thấy Pháp thân Phật trùm khắp pháp giới “ xưa nay thanh tịnh, bất sanh bất diệt.”

Ban Biên tập Tại Đây và Bây giờ